Συντονιστής εκπαιδευτικής δράσης:
Γρηγόρης Δάμιαλης, φιλόλογος
Το σύγχρονο σχολείο οφείλει να αποτελεί συνδετικό κρίκο ανάμεσα στην τοπική κοινωνία και την εκπαιδευτική κοινότητα και κεντρικό πυρήνα του κοινωνικού και πολιτισμικού δικτύου της πόλης και της ευρύτερης περιοχής. Στο πλαίσιο του προγράμματος με τίτλο «Ταξίδι στο παρελθόν: οι μαθητές γνωρίζουν την ιστορία και τον πολιτισμό του Πόντου και της Κύπρου μέσα από επισκέψεις, με τη συνεργασία κοινωνικών φορέων» οργανώθηκαν δράσεις κατά το τρέχον σχολικό έτος 2021-2022, με απώτερο στόχο οι μαθητές να γνωρίσουν τον Ποντιακό και τον Κυπριακό Ελληνισμό και να κατανοήσουν ότι Ελλάδα, Πόντος και Κύπρος αποτελούν μία αδιάσπαστη ενότητα.
Αφού οι μαθητές ενημερώθηκαν για το θέμα (μέσα από ομιλίες των καθηγητών τους, παρουσιάσεις, προβολές ιστορικών ντοκυμαντέρ στις τάξεις), ανατέθηκαν οι ακόλουθες εργασίες με θέμα τον Ποντιακό και τον Κυπριακό Ελληνισμό:
1ο θέμα:
«Έλληνες του Πόντου: αναπόσπαστο κομμάτι του Ελληνισμού»
Οι μαθητές κλήθηκαν να αναζητήσουν:
α) ποιες ήταν οι πιο ιστορικές πόλεις του Πόντου στις οποίες κατοικούσαν Έλληνες: ποιες οι ονομασίες των πόλεων αυτών, πού βρίσκονταν, ποιες οι υποδομές τους, ποιο το βιοτικό επίπεδο και η επαγγελματική ενασχόληση των Ποντίων
β) ποια η εξέλιξη της ποντιακής διαλέκτου, γλωσσικές της ιδιομορφίες, ποντιακές λέξεις που έχουν επιβιώσει ως τις μέρες μας
γ) ποια ήταν η αρχιτεκτονική των περιοχών όπου έζησαν οι Πόντιοι: αναφορά σε μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους, εκπαιδευτικά ιδρύματα
δ) ποιοι ήταν οι σημαντικότεροι άγιοι, ποιες οι κυριότερες θρησκευτικές γιορτές των Ποντίων, ποια ήταν τα ήθη τους, τα έθιμά τους
ε) τι ήταν τα τάγματα εργασίας, πότε και γιατί ξεκίνησαν οι εκτοπισμοί των Ποντίων, ποιες οι συνθήκες κάτω από τις οποίες συντελέστηκε η γενοκτονία και ο ξεριζωμός των Ποντίων από τις πατρογονικές εστίες τους
στ) ποιες ήταν οι σημαντικότερες προσωπικότητες του Πόντου στο παρελθόν και ποιες είναι σήμερα
2ο θέμα:
«Κυπριακός Ελληνισμός»
Οι μαθητές κλήθηκαν να αναζητήσουν:
α) ποια ήταν η εξέλιξη της κυπριακής διαλέκτου, ποιες οι γλωσσικές της ιδιομορφίες
β) ποια είναι τα μνημεία της UNESCO στην Κύπρο, ποιοι οι κυριότεροι αρχαιολογικοί χώροι, τι ήταν τα Φυλακισμένα Μνήματα
γ) ποιοι ήταν οι σημαντικότεροι άγιοι της Κύπρου, ποιες οι κυριότερες θρησκευτικές γιορτές, ποια ήταν τα κυριότερα ήθη και έθιμα των Κυπρίων
δ) ο απελευθερωτικός αγώνας των Κυπρίων – αποτίναξη της βρετανικής κυριαρχίας και ένωση του νησιού με την Ελλάδα
ε) Κυπριακό ζήτημα: τουρκική στρατιωτική εισβολή στη βόρεια Κύπρο –παράνομη κατοχή του βόρειου τμήματος του νησιού – διχοτόμηση της Κύπρου. Προσπάθειες Κυπρίων, Ελλήνων και της Διεθνούς Κοινότητας για επίλυση του κυπριακού ζητήματος
στ) ποιες ήταν οι κυριότερες προσωπικότητες της Κύπρου, σύγχρονες και παλαιότερες
Οι δράσεις των μαθητών του Γυμνασίου του Ελληνικού Κολλεγίου ήταν και ατομικές και ομαδικές. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι οι μαθητές μας, εξαντλώντας τη φαντασία τους και την επινοητικότητά τους, παρέδωσαν στους καθηγητές τους εργασίες (για τα δύο παραπάνω θέματα) σε ποικίλες μορφές: α) κατασκευές από χαρτόνι, β) κολάζ φωτογραφιών (είτε σε χαρτόνι είτε σε ηλεκτρονική μορφή), γ) ποιήματα, δ) βίντεο, ε) αφίσες (σε ηλεκτρονική μορφή), στ) ζωγραφιές, ζ) εργασίες σε μορφή παρουσίασης power point. Επιλέξαμε λοιπόν να επιτρέψουμε στους μαθητές μας να εκφραστούν με όποιον τρόπο επιθυμούσαν για το καθένα από τα παραπάνω δύο θέματα.
Πέρα από τις εργασίες που ανατέθηκαν στους μαθητές, πραγματοποιήθηκαν και επισκέψεις, ώστε οι μαθητές να εμπεδώσουν καλύτερα την κοσμοθεωρία των Ποντίων και των Κυπρίων. Έτσι, επισκεφτήκαμε τα περισσότερα μνημεία Ποντιακού Ελληνισμού που βρίσκονται στην πόλη μας και αναφέρονται στη γενοκτονία και τον ξεριζωμό των Ποντίων από τις εστίες τους, ενώ επισκεφτήκαμε και το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού.
Οργανώσαμε επίσης και εκδηλώσεις στο χώρο του σχολείου ή διαδικτυακές συναντήσεις, ώστε οι μαθητές να έρθουν σε άμεση επαφή με κοινωνικούς φορείς του Ποντιακού ή Κυπριακού Ελληνισμού.
Για παράδειγμα, επισκέφτηκαν το σχολείο μας οι ποντιακής καταγωγής μουσικοί Μπάμπης Κεμανεντζίδης και Δημήτρης Ξενιτόπουλος για να μας μιλήσουν για την ποντιακή μουσική παράδοση, αλλά και για το κατεξοχήν μουσικό όργανο των Ποντίων, τη λύρα. Μάλιστα, στο τελευταίο κομμάτι της εκδήλωσης, οι δύο μουσικοί τραγούδησαν με τη συνοδεία της ποντιακής λύρας, ώστε οι μαθητές να βιώσουν από πρώτο χέρι τους ιδιαίτερους ήχους και τα ακούσματα των Ποντίων και να πάρουν μία γεύση από την ποντιακή διάλεκτο.
Τον ίδιο σκοπό ( = την επαφή των μαθητών με τον πολιτισμό του μικρασιατικού ελληνισμού) είχε και η επίσκεψη της μουσικού Αναστασίας Ζαχαριάδου στο σχολείο μας, για να μας μιλήσει για ένα παραδοσιακό μουσικό όργανο άγνωστο για τους αμύητους, το κανονάκι. Μάλιστα, σε πολλά σημεία της εκδήλωσης, η προσκεκλημένη μας έπαιξε διάφορα παραδοσιακά μουσικά κομμάτια με το κανονάκι της, ώστε οι μαθητές να βιώσουν από πρώτο χέρι το ιδιαίτερο ηχόχρωμα και το ξεχωριστό ύφος του εντυπωσιακού αυτού οργάνου.
Η συμμετοχή των παιδιών του σχολείου μας ξεπέρασε κάθε προσδοκία, ενώ οι τελικές εργασίες που παρέδωσαν, αλλά και η μεγάλη προθυμία τους να συμμετάσχουν στις επισκέψεις ή τις εκδηλώσεις που οργανώνονταν, δείχνει το μεγάλο ενδιαφέρον των μαθητών, αλλά και την ανάγκη τους να ασχοληθούν και με θέματα ή δραστηριότητες που ξεφεύγουν από το σύνηθες ωρολόγιο πρόγραμμα. Οι τελικές εργασίες των μαθητών και των μαθητριών παρουσιάστηκαν μέσα στις σχολικές τάξεις.
Συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί:
Δάμιαλης Γρηγόρης, φιλόλογος
Αργυροπούλου Κωνσταντίνα, φιλόλογος
Καραμανλίδου Ιωάννα, φιλόλογος
Λιόλιος Στέφανος, θεολόγος
Τσιόκας Δημήτρης, φιλόλογος
Ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό από εργασίες μαθητών για τον ποντιακό ελληνισμό
Ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό από εργασίες μαθητών για τον κυπριακό ελληνισμό
Ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό από τις παρουσιάσεις των εργασιών των μαθητών στις σχολικές τάξεις
